Artvin’de Gevhernik Kalesi’ndeki hafriyat bölgenin tarihine kandil tutaç

Artvin’in Ardanuç ilçesinde arkeolojik sit alanı olan Gevhernik Kalesi ve çevresinde, Firez ve Turizm Bakanlığı ile Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi hisse senedi birliğiyle 2021 yılında başlatılan kazılar devam ediyor.

Orta Çağ’da bölgede egemenlik süren Gürcü Krallığı ve Osmanlı döneminde ilçe merkezi adına makbul bölgede, kilise, cami, sıcak ve pınar kabilinden şanlı yapıların beraberinde aksiyon yerleri ve konaklama alanlarına ait bakaya de bulunuyor.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yazın Fakültesi Danışma Tarihi Bölümü Doktor Akademisyen Osman Aytekin’in başkanlığındaki kol, 5’inci yahut 9’uncu yüzyılda nesir edildiği düşünülen kilise kalıntıları üstünde haziran böylelikle çalışmalara başladı.

Ekip, kazılar gücük süre önceki başlamasına rağmen hendesi şekillerle süslenmiş taşlara ve mütenevvi eşyalara ilgili olduğu düşünülen seramik kalıntılara ulaştı.

Sabık yıl tıpkısı bölgedeki İskender Vakur Camisi haziresindeki kazılar sırasında ise çırakma, 1819 tarihli Rus parası, Hükümdar II. Mahmud döneminden kalma sim sikke gibi eserlerin beraberinde 17. çağ Çıldır Beylerbeyi Posta Ağırbaşlı ve Yusuf Ağırbaşlı’ya ilişkin mezarlara ulaşılmıştı.

“Yıl sonuna büyüklüğünde çalışmalarımız bitmeme edecek”

Kazı başkanı Aytekin, AA muhabirine, bu yılki çalışmalarda kilise kalıntıları üstünde yoğunlaşacaklarını söyledi.

Kilise kasaba duvarlarının tonlarca ağırlığındaki blok kayalar kullanılarak kurnazlıkla düz yazı edildiğini vurgulayan Aytekin, yapıların kısmen üstelik olsa bugüne kadar ulaşmasının nedeninin blok kayalar ve inşaatta beğenilen birinci sınıf Horasan harcı olduğunu tabir etti.

Aytekin, kazılarda bire bir süre daha ongunluk kaydettikten bilahare kilisenin ne dönemde yapıldığına dair bilimsel verilere ulaşacaklarını düşündüğünü belirtti.

Kazı ekibinde 8 eksper ve 10 işçi düzlük aldığını dile getiren Aytekin, Türkiye’nin değişik üniversitelerinden mimar, restoratör, insan bilimci, jeolog kadar patika gruplarının birlikte çalışmalara bindi verdiğini aktardı.

Aytekin, kazının, Hars ve Turizm Bakanlığının tafsilatlı vadeli kazılar grubunda yer aldığını anımsatarak, “Yıl sonuna kadar çalışmalarımız devam edecek. Bu yılki kazılara eskimemiş başlanmasına rağmen kiliselerin hangi soy süslemelere topluluk olduğu, hangi tuhaf kap çaktırmadan kullanıldığı yönünde veriler elde ettik.” dedi.

Orta Yüzyıl ve Osmanlı döneminin izlerini taşıyan bölgede hesaplı kazının, Şark Karadeniz’deki sunu eke arkeolojik kazı olduğuna dikkati çekici Aytekin, güzeşte yıl İskender Paşa Camisi haziresinde gerçekleştirdikleri kazılarda mehabetli verilere ulaştıklarını söyledi.

Aytekin, kazılar sebebiyle Ardanuç’un tarihî geçmişi için muhteşem veriler elde edeceklerini düşündüğünü dile getirerek, “Artvin’dahi yıpranmamış aynı müze açılıyor. Bulacağımız asar, taşınabilir ekin varlıkları olarak burada sergilenecek. Taşınmaz kültür varlıklarını de kazı sonrası restorasyon çalışmalarıyla evcil ve ecnebi turistlerin beğenisine sunacağız.” diyerek konuştu.

“Bura 20 yıl içre ilin sunu şanlı tarihi, turistik merkezlerinden biri haline gelecektir”

Dolay halkı aracılığıyla “Adakale” adına adlandırılan Gevhernik Kalesi ve çevresinin tarihte bölgenin majör yönetimsel ve kültürel merkezi olduğunu belirten Aytekin, şu değerlendirmede bulundu:

“Gevhernik Kalesi, 70 bin metrekarelik alanda kent ve onun üzerindeki faziletli kayalıklar üzerinde düz yazı edilmiş. Kermen, Tabiat Rum Bölgesi’ndeki en şişman kalelerden biri. Biz burayı arsıulusal düzeyde tanıtmaya çalışıyoruz. Bölgeyi fetheden İskender Ağır marifetiyle yaptırılan eserlerle mıntıka bayındır arkaç mevrut. Artvin’deki önce cami İskender Ağırbaşlı marifetiyle 1553 yılında burada yapılmış. Caminin yanı sıra Ahıska paşalarına ilişkin türbeler, medrese, pınar, hamam kabilinden yapıların bulunduğu külliye niteliğinde bir nahiye var. Giriş kapısında Kanuncu Melik Süleyman’a ilgili 1563 tarihli ayrımsız yazıt de bölgenin Osmanlı için önemsendiğinin kanıtı niteliğinde.”

Aytekin, 1954 yılında kaymakamlık merkezinin bugünkü namına taşınmasının peşi sıra Adakale’nin biraz mankafa planda kaldığını anlatarak, “Uygunsuz yapılaşma başlamış ama halen çok balaban benzeri dokuya erbap olduğundan ortalık Hars ve Turizm Bakanlığımız öncülüğünde Artvin Valiliğimiz ve ayrıksı ilgilendiren kurumların katkılarıyla buranın çarkıt durumuna getirilmesi için çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Arkeolojik kazıların, detaylı soluklu icraat olduğunun altını çizen Aytekin, şöyle devam etti:

“Hem kalede hem bile kent bölümünde ayrımsız bilcümle kendisine çalışmayı planlıyoruz. Güzeşte sene İslam eserleri üzerinde çalıştık. Bu sene Hristiyanlığa mensup eserler üzerinde çalışıyoruz. Gelecekte sivil ve askeri mimarlık üzerinde çalışacağız. Tahminî 20 yıllık bir planlamamız var. Burasının turizme kazandırılması için Artvin Valiliğinin haddinden fazla iyicene projeleri var. Bura 20 yıl ortamında ilin sunu makro tarihi, turistik merkezlerinden biri haline gelecektir.”

Share: