Sivas’ta baharatçılık fail Emniyetli Şarkışla, art arda mevrut zamlar dolayısıyla insanların artık baharatsız yemek yapmaya başladığını belirterek, “Ben yemeğime pul biber yahut karabiber koymayabilirim. Salçasız yemek olur mu? Yapıyorlar daha çok. İnsanlar baharatsız kemirmek yapmaya başladı. Makarnayı daha çok basit yiyorlar soslu yemiyorlar. Bu şekilde oldu. Esnaf namına ciromuz düştü” dedi.
Sivas Çarşıbaşı Mahallesi’nde kâin halde esnaflık işleyen baharatçılar, mütezayit fiyatlardan şikayet etti. Baharatçı Sakıncasız Şarkışla, şunları söyledi:
“İNSANLAR SALÇASIZ YEMEK YAPMAYA BAŞLADI”
“Ilkbahar fiyatlarının ıcığı cıcığı yükseldi. Doğrusu çoğu ithal iz yüzde 70 kadarı. Bunların süresince Kimyon, karabiber, sitrik asit, susam, Hindistan cevizi, kurs otu bunların bütünü yurt dışından geliyor, bağımlı doların artması bunlara sıradan ayrımsız etkili oldu. Özge gruplar Türkiye’bile yetişen pul biber, sumak, toz biber bu eşkâl ürünlerde yer yağı fiyatlarının mazotun artması, işçiliğin artması yüzdelik 200 oranında bire bir çoğalma sağladı. Geçen yıla göre bayağı bire bir efdal fiyatlar. Örneğin perişan güzeşte sene fiyatlar türap biberin fiyatı 50 liraydı şu dakika 100 liralık. Kimyonun uyumsuz fiyatı 60 liraydı şu dakika 140 teklik. Yüzdelik 200 oranında baharatlarda bayağı ayrımsız artma var. Hava gücü şu şekilde oldu. Ben yemeğime pul biber veya karabiber koymayabilirim. Salçasız kemirmek evet mu? Yapıyorlar artık. İnsanlar baharatsız yemek yapmaya başladı. Makarnayı bundan sonra sade yiyorlar soslu yemiyorlar. Bu şekilde oldu. Esnaf namına ciromuz düştü. Ticaret bu meydanlık çok takı. Allah sonunu hayretsin. Faaliyet fiyatları, dükkan kiraları, seçme madde üstelik artış oldu. Amma bizim işlerimiz artmadı şu dakika. İnsanlarda tepkili değiller, dizge alıştı.”
“FİYAT ARTIŞLARINDAN DOLAYI ETİKET KULLANMIYORUZ”
Baharcı Hayrettin Bozdağ ise şu ifadeleri kullandı:
“Baharat fiyatlarında serencam buut çokça üzücü. 2 ay öncesine bakarak kıyaslarsak yüzdelik 100 oranında tıpkısı artım var, ondan henüz geriye gidersek yani 8 ay öncesin da yüzde 100 oranında remiks var. Toplamda bakarsak ilkbahar fiyatlarında yılda yüzdelik 200 remiks geldi. Pul bibere yüzdelik 200, kimyona yüzdelik 200, karabibere yüzdelik 50, toz bibere yüzdelik 200, isot ve sumağa yüzde 100, nane, kekik ve reyhana yüzde 200 oranında remiks geldi. Tahammülfersa ve azılı tıpkı para şişkinliği dahi artma var. Güzeşte seneye bakarak halis pul biberin kilosu 30 liraydı demincek 120 teklik, geçen sene harir pul biberin kilosu 45 liraydı demin 150 lira ve henüz üstelik artacak fiyatlar. İthalat ve dış satım firmalarından daim mesajlar geliyor fiyatların artacağı söyleniyor.
“ETİKET KULLANMIYORUZ, ZIRA FİYAT ARTAŞLARINA YETİŞEMİYORUZ, GÜNLÜK ZAM GELİYOR”
Biz doğrusu kimlik kullanmıyoruz çünkü kıymet artışlarına yetişemiyoruz, günlük bindirim geliyor. Vatandaşın kurum gücü şöyle; fiyat bazında aynı fakat gram bazında düşük kitap alıyor, dide gurur gücü düştüğü üzere. Sıkıntılarımız gecen 2021 yılının ilkgüz ayından beri on paralık bitmiyor, zira sattığımız malı, ürünü yerine koyamıyoruz yük nazik. Benzeri yandan de dolar bazında ihracat özne firmalar var. Bu seneki zam şampiyonu biber salçası, 20 liradan 2 kamer içerisinde 75 liraya kadar imdi. Yüzdelik 400 oranında bindirim geldi, dayanılmaz bire bir artış var. Bunun bile biricik sebebi dünyada yaşanan azık krizi, o yüzden Avrupa ülkeleri Türkiye’den mülk çekiyor, dolar bazında para alıyorlar. Burada iki kıta nazik yazık var. Bir üretim azlığı çiftçinin yaptığı işin maliyetini kurtarmaması. Maatteessüf bu güçlük 2012 yılından beri yaşanıyor, patlayacağı belliydi ve patlamış durumda. İkinci ülkü ise Türkiye’nin ihracattan servet vermemesi, bu engellenemediği sürece fiyatlarda düşmen üzere bir ebat söz konusu değil. O yüzden devletin, Tecim Bakanlığı’nın muhtemelen tıpkı kota belirlemesi lazım. Yoksa bu gidişle kavim açgözlü kalacak.”
