DİLAN MUTLU

Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine sadık Çoğulhan Mahallesi, değme dönüş bacasından tonlarca eksiksiz savuran ısıl santral zımnında hayalet kasabaya döndü. Nüfusun ilkokul binden bine düştüğünü belirten mahalle sakini Ahmet Tatar, babasının ve eşinin üç amcasının kanserden öldüğünü belirterek, “Şu anda köyümüz, fantom köy. Çernobil’in fiyat bir münhal bizdeki… Kamu dolayısıyla, albeni kirliliği dolayısıyla evini barkını bırakıp başka illere kaçtı insanlar. İmkanı olmayanlar de burada külün altında hastalıklarla boğuşarak yaşamaya devam ediyor” dedi. Santralde çalışan Mehmet Doğan “15 senedir KOAH hastasıyım. Üç devam kardeşimi kaybettim bu hastalıktan” derken 80 yaşındaki Emine Doğan ise “Kaynımın çocukları, ikisi üstelik kanser oldu öldü. Kızım de amansız hastalık. Kimesne kalmadı ki. Bizim kabil fakirler kaldı” diyerek konuştu.

Kahramanmaraş’ın Afşin ve Elbistan ilçeleri, birlik dünyada kömürlü ısıl santrallerden salınan kibrit dioksit kaynaklı gelgel kirliliği sıralamasında 5. tam düz alıyor. İki ayrı ısıl santralin faaliyette olduğu, amansız hastalık ve KOAH kabil hastalıkların değme güzeşte aktarılma arttığı bölgede göçler bile sürüyor. Santrallerden savrulan küller, çabucak eş sağlığını değil Elbistan Ovası’nın verimli arazilerini üstelik zılgıt ediyor.

“ÜÇ PARÇA ABİMİ AMANSIZ HASTALIK YÜZÜNDEN KAYBETTİM”

” Türkiye’nin Çernobil’i” olarak adlandırılan Afşin’in, termik santralin yanı başındaki Çoğulhan Mahallesi’nin sakinleri, santral nedeniyle yaşadıkları sorunları ZÜMRÜDÜANKA Olgun Ajansı’na anlattı.

Isıl santralde işçi kendisine etkin Nurettin Doğan, “Santralin evvel temeli atıldığında herkeste çokça nazik bir umut vardı. Gitgide sağlıklarının vasıtasız gideceğinin hiç hesabını yapamadılar. Burayı babalarının arka bahçesi yapmışlar. Ulus külden camit, çamaşırlarını serememiş, umurlarında dahi değil. Kimesne iş korkusu yüzünden sağlık sorununu söyleyemiyor. Ben, üç şerha abimi kaybettim. KOAH hastalığından kansere çevirdi, abim ölüm etti. Burada kime sorsanız, başta şikayet edeceği kamu. Degaje dam, kapısının önünde çıkıp oturamıyor” dedi.

“40 SENELİK BİR SANTRALE YENİ BİR SİSTEMLE FİLTRE YAPMAYA KALKIŞTILAR”

Çelikler Ana Ortaklık’e ilgilendiren A Termik Santral’de müteharrik, elan sonradan işten atılan işçilerden biri olan Ahmet Tatar ise Çoğulhan Mahallesi’nde yaşadıkları süreci şöyle anlattı:

“Çelikler (Çelikler Holding) geldiğinde ilk girenlerden biriydim. Sekiz ay bilahare, tekmil konusunda sürekli tartıştığım üzere işten atıldım. 40 yıllık aynı santrale yeni aynı sistemle süzgeç yapmaya kalkıştılar. Bunun uymayacağını, çalışmayacağını söyledim. Üç yıl oldu, daha baca boşta duruyor. Çalıştıramıyorlar. Çalıştırmaya kalktıklarında köyümüz sallanıyor, rastgele yerinden yırtık veriyor. ‘Bu santrali aldılar’ deniliyor amma (Çelikler Ana Ortaklık’e devredilmesinden bahsediyor) Çelikler’le tıpkısı alakası yok. Çevrimli Ünal’ın, Bilal Erdoğan’ın, Berat Albayrak’ın ve Mehmet Ağar’ın oğlu; dört kuma olduğu duyumunu alıyoruz. Çeliklerin yemeden içmeden ismi var. Burada alınan mahiye, EÜAŞ (Cümbüş Üretim SERPMEK), bütün ahzüita, methal-çıkışlar mehabet gözetimi altında yapılıyor.

“BİZDEKİ ÇERNOBİL’İN EŞİT HALİ”

KALITELI ekincilik arazisiydi bizim bu kesim. Türkiye’nin şeker ihtiyacının yüzdelik 99’nu karşılayan bir bölgeydi. Demin ekmiyorlar. Isıl santralci yaprakları yakıyor, istihsal yapamıyorlar. Toplasan, şu anki arazimizde 50-100 dönüm eken var. Onlar dahi nükûl etmek için. Toprak sahibi olanların tarlaları istimlak nedeniyle ellerinden alındı. Sattılar; dükkanlarını, evlerini bıraktılar, barhana aldılar (kafile ettiler). Şu anda köyümüz, hayalet köy. Çernobil’in kıymet aynı münhal bizdeki.

“BABAM KANSERDEN ÖLDÜ”

Babam kanserden öldü. Eşimin üç amcası kanserden öldü. Kayınbabam KOAH hastası. Teneffüs dolayısıyla rahatsızlanıp hastaneye gittiğimizde, ‘Çoğulhan Mahallesi’nden mi geliyorsunuz? Bu döş, Çoğulhan Mahallesi’nin ciğerine benziyor’ diye bizim ciğerimiz da imdi hastanelerde ünlenmeye başladı. Ayrıntılar elbette kim etkileniyor. Çocukların hepsi soluk darlığı çekmeye başladılar.

“ESKİDEN KÖYÜMÜZÜN NÜFUSU 5 BİNE YAKINDI, ŞU ANDA BİN KİŞİ KALMADIK”

Köyümüzün bütün arazileri, kalıntı arazileri kamulaştırma edilmiş. Illet? Kömür fark etmek amacıyla. Devletin santralini neden çalıştırmıyorlar. Çelikler Holding denilen şahsın santrali, yeri geliyor dört vahit, yeri geliyor üç ünite çalışıyor. Amma devletin santrali, yalnız ayrımsız ünite, ara sıra çalışıyor. Eksiksiz nedeniyle, albeni kirliliği dolayısıyla evini barkını bırakıp başka illere kaçtı insanlar. İmkanı olmayanlar üstelik burada külün altında hastalıklarla boğuşarak yaşamaya devam ediyor. Vaktiyle bizim köyün nüfusu beş bine yakındı. Şu anda toplasan bin kişi kalmadık.

Çoğulhan’birlikte esnafın birçoğu dükkanlarına kepenk vurup barhana vermiş. Elbistan Ovası’nın mübarek tarım arazilerinin çoğu ise ekilmiyor. Ekilse üstelik artağan mahsulat elde edilemiyor. Termik santralden çıkan tekmil nedeniyle şeker pancarının yaprakları kuruyor.”

Tatar, bacalara süzgeç takıldığını, ancak santralin kapasitesini kaldırmadığı amacıyla yangın çıktığını öne sürdü.

“ÜÇ ŞERHA KARDEŞİMİ KAYBETTİM”

Termik santralde müteharrik ve santrale bildirme mümasil evlerden birinde oturan Mehmet Doğan dahi Bahçesinde tüm zımnında engel gören ürün ağaçlarını göstererek, “Ben, 15 senedir KOAH hastasıyım. Üç kıta kardeşimi kaybettim bu hastalıktan. Asgari ücretle termik santralde çalışıyorum” dedi.

“KİMSE KALMADI Kİ. BİZİM GİBİ FAKİRLER KALDI”

Doğduğundan bu yana Çoğulhan Mahallesi’nde ruhlu 80 yaşındaki Emine Doğan ise “Külden ölüyoruz. Dışarıya çokça çıkmıyoruz, evde duruyoruz. Çoğu kül yüzünden göçtü. Kâffesi amansız hastalık oldular. Kaynımın çocukları, ikisi bile kanser oldu öldü. Kızım da kanser. Kimesne kalmadı kim. Bizim kabil fakirler kaldı” diye niteleyerek konuştu.

GÖRÜNTÜ DÖKÜMÜ:

00-02.28 Termik Santrali’nden detay kaynak

02.28- 08.51 Çolhan Mahallesinde oturan iştirakçi Ahmet Tatar

08.51- 09.25 ürün ağaçlarının üzerinde tekmil ilim görüntüleri

09.25- 10.08 Isıl Santrali’nde etkin işçi Mehmet Doğan

10.08- 11.10 Çolhan Mahallesi’nde oturan Emine Doğan

11.10- 15.19 Isıl Santrali’nde işçi Nurettin Doğan

15.19- 16.43 Termik santarli ayrıntı görüntüler