Matbuat İlan Kurumu, gurur idare kurulunun; gazetelere müteveccih ilan akçakesme cezalarının basın ve tabir özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmedilen Temel Mahkemesi kararının ardından alışılmadık toplandığını duyurdu. Açıklamada, “TBMM vasıtasıyla 195 sınırlanmış Kanunun 49. maddesinde uymazlık yapılana büyüklüğünde Basın Aktöre Esasları kapsamında yapılan başvuruları derinti gündemine almamaya karar vermiştir” denildi.
Esas Mahkemesi (AYM), Cumhuriyet, Cihanşümul, Sözcü ve Birgün gazetelerine Basın İlan Kurumu’nun (BİK) verdiği ilan kesme cezalarına ilgili tayyareci değişmeyen vererek, cezaların basın ve anlatım özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmetti.
Bir örneği TBMM’ye gönderilen AYM kararında, “Kuruma verilen yetkinin basının etik bilimi değerlerini düzenleme amacından öteye anbean bundan sonra bazen matbuat mensupları açısından caydırıcı külfet yaratabilecek aynı cezalandırma aracına dönüştüğü ve bu durumun dizgesel ayrımsız soruna bozukluk olduğu gözlemlenmiştir” denildi.
Basın İlan Kurumu Umumi Müdürlüğü, Esas Mahkemesi’nin kararının yayınlanmasının arkası sıra; yazılmış açıklama yaptı. Izah şöyle:
“Kurumumuzca, gerekçesiyle gelişigüzel zaman öğrenilen AYM kararına ilgilendiren; kamuoyunun bilgilendirilmesi yerine aşağıdaki açıklamanın yapılmasına gerek duyulmuştur.
“YASA MADDESİNİN İPTALİ KARARI DEĞİL”
Bildirme başta vurgulamak isteriz kim, 02 Ev 1961 gün ve 195 mahdut Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanunun ‘Müeyyide’ başlıklı 49. maddesi, bugüne kadar tek değişmemiştir. Genel Kurulumuz, bahis konusu maddeye dayanarak 1961, 1964, 1994 ve 2022 yıllarında Matbuat Ahlak Esaslarını belirlemiştir. Bilcümle bu mevzuat hükümleri bir nice murafaa kararında türel ana adına kabul edilmiştir. Ayrıca AYM’nin 2016/5653, 2016/73997 ve 2017/30597 müracaat numaralı kararlarında, mezkûr yasa hükmünün kanunilik ölçütünü karşıladığı boş vurgulanmıştır. Bu tespitin peşi sıra Kanunuesasi Mahkemesi, matbuat ahlak esasları ile ait olarak namına yapılan başvuruları münferit olarak ele almış ve müeyyide kararının ölçülülük ilkesine akıllıca olup olmadığını esastan incelemiştir.
Ancak bu son kararıyla AYM, 195 sayılı Kanunun 49. maddesinde strüktürel tıpkı sav tespit ederek, eski görüşünden şaz ve mezkûr yasa hükmünün temel hak ve hürriyetlerin sınırlanmasında kanunilik unsurunu taşımadığı sonucuna varmıştır. Zaman, AYM’nin fikir değişikliği içeren bu kararı, kanun maddesinin iptali kararı değildir. AYM, Türkiye Nazik Ulus Meclisi’ne (TBMM) ilgilendiren kanun maddesi hükmünün; kararda bahsi güzeşte muvazene ölçütleri göz önüne alınarak yeniden düzenlenmesini önermektedir.
Önemle tavzih etmek isteriz ki, AYM kararında, şahsiyet haklarına saldırı mahiyetinde olan ve tenkit sınırlarını aşan ve/yahut kanunlarında yaptırıma bağlanan suç kapsamında meydan kayran haberlerin, yaptırıma tabi tutulmasının hususiyet devletinin bire bir gereği olduğu anlatım edilmektedir. Kararda, basının niteliklerini açık artırma ve basının hele iktisadi özgürlüğünün tesisini sağlama gayesiyle kurulan tıpkısı kuruma, yaptırım uygulama yetkisinin verilebileceği hükme bağlanmaktadır. Dolayısıyla AYM, Basın İlan Kurumu’nun yaptırım aplikasyon yetkisinin bulunduğunu bariz rapor etmektedir.
Olağanüstü gündemle toplanan ve AYM’nin kararını bu çerçevede değerlendiren Dalavere Kurulumuz, TBMM eliyle 195 mahdut Kanunun 49. maddesinde farklılık yapılana kadar Matbuat Aktöre Esasları kapsamında yapılan başvuruları toplantı gündemine almamaya karar vermiştir.
