Sezonluk ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir yanında alın teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta büyüklük ekonomisine kocaman katkıda mevcut Maşrık ve Güneydoğu Anadolu kentleri, eş gücüyle de üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonradan üçüncü tam düzlük düzlük Şanlıurfa’de de ara sıra aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, çok sayıda aile birlikte evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin’den Kargaşa’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya kadar Türkiye’nin ciharıyek köşesine anbean tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, lamba karpuzu, şeker pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, ayçiçeği, domates, elma, üzüm ve fındık kabil ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini fail işçiler, kurdukları çadırlarda kent yaşamı ve teknolojiden ırak aylamak zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri üzere haddinden fazla müfrit gören tarım işçilerinin bu hayat koşullarından çocukları dahi etkileniyor. Kavurucu ısıdam altında günde arada sırada 12 saat işlemek zorunda kalan ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonradan site değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, hatta üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene karı ayından itibaren başladıkları yolculukta ilk durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı üzere Osmaniye’ye, soğan hasadı amacıyla Amik Ovası’na, tahıl, pancar, nohut ve patates hasadı için İç Anadolu’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, sarıerik hasadı için Malatya’ya peşi sıra fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu markajcı tarım işçilerine, alelumum çocukları dahi eşlik ediyor. Gittikleri bölgelerde oba veya konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır eş bayram ise “Aldatmak parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, son yıllarda Antalya ve Mersin Ağacı’e da seralarda çalışmak için gidiyor.

“Türkiye’de 2 milyona yakın mevsimsel gezmen tarım işçisi var”

Harran Üniversitesi Bili Literatür Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Ana Bili Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Puan, AA muhabirine, mevsimlik ekincilik işçiliği ve barhana konusunda ayrıntılı yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin gelişim gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Benek, “Türkiye’de istihdam edilen kısaca 32 milyon kişiden 5-6 milyonu tarım sektöründe düz almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik turist tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Puan, sezonluk turist tarım işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani özlük yöresinde ama evini terk ederek zamanının balaban aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Başkası ise ailesiyle devlet dışına çıkanlar ki bu oylumlu ayrımsız sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını zat evleri ve illeri dışında geçirmek amacıyla yola çıkarlar. Sadece ayrımsız yöreye bile gitmezler cümbüşlü tıpkısı hayat sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya elan sonraları Karadeniz’e fındığa, İç Küçük Asya’üstelik şekerpancarına, Çukurova’da pamuğa, Akdeniz’birlikte narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme giderler. Yani yılın neredeyse iri tıpkı kısmını zat dirim alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Sezonluk turist tarım işçilerinin seçkin sene okullar kapanmadan birlik aile fertleriyle bulundukları yeri metrukiyet ettiklerini söyleyen Nokta, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilgili kesin benzeri veri bulunmamaktadır ancak pandemiyle gelişigüzel sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’bile iklim dışına çıkmak zorunda küsurat sezonluk tarım işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve izin alarak el dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında birlikte tıpkı eksilme oldu, yani rahatsız olanlar o anda Kovid-19 olanlar benzeri kısmı gidemedi amma buna rağmen 2020’dahi resmi cevaz alarak Şanlıurfa dışına sâdır sülale sayısı 27 bin civarındadır. Bütün ocak fertleri karışma edildiğinde ortaya çıkan tabela 160-170 bin tarım işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa’dahi cemi ocak fertleri karışma edildiğinde toplanmış sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Puan, Türkiye genelinde mevsimlik ekincilik işçisi üstüne müşteri ve verici bölgelerin berrak ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Yeryüzü çokça Doğu ve Güneydoğu Küçük Asya bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yeryüzü aşkın sezonluk tarım işçisinin olduğu kesim olarak karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Küçük Asya Bölgesi’nde da olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimsel ekincilik işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova pamuk ve diğer sebzeler, Ege’birlikte üzüm kadar mahsulat… Göç veren ve alan bölgelerde hakeza tıpkısı mobilizasyon var. Yani mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz. Ümranlı ülkelerde sezonluk tarım işçisi mobilizasyona geçerken çokça sert ve net tıpkısı şekilde torunlar karışma edilmez ama Türkiye’dahi çokça örtüsüz ve kemiksiz bir şekilde sülale fertleri bütünü karışma edilir. Yani henüz kapanmadan torunlar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’dahi 5-6 milyon dirilik tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem gezici namına bakıldığında 2 milyona yakın bir mevsimsel tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çeken mülk dahi Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar faziletkâr olması adi düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin arz efdal olduğu illerden biri.”

Seyyar tarım işçilerinin say takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan olmak için Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya revan turist ekincilik işçileri, tüm yılı az daha memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel tarım işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına işçi gidiyor.

Turist ekincilik işçilerinin say takvimi ise şöyle:

Sülale: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Gücük Ay: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Sazak)

April: Şeftali, çilek (Mersin Ağacı), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Gün Çiçeği, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, karpuz, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), kayısı (Manisa), kayısı, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve hıyar (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Kayısı (Malatya), hububat (Konya), göveri ve yemiş (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), süt mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, lamba karpuzu, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), turunçgiller (Adana-Sazak), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalabalık-Trabzon), üzüm (Manisa), gün çiçeği, domates (Kayseri), nohut, günebakan, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), kuru fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), hıyar, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Ayçiçeği (Veca), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, kuru fasulye (Bitlis), akdarı, çükündür, gündöndü (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), ortalık günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin Ağacı-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), tendürüst fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), gün çiçeği (Muş), kumpir (Ilk Teşrin), mısır, ayçiçeği, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), al gözleme (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Meyan: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Okumuş), marul örtü şeş (Bilecik)